“Chợ phiên” – trái tim của văn hóa du lịch Hà Giang

Chợ phiên Hà Giang – một nét văn hóa không thể bỏ qua khi đến với du lịch Hà Giang. Vậy chợ phiên có gì mà làm người ta mê mẩn và tò mò đến vậy? 

Trải qua nhiều năm thay đổi và kiến tạo, văn hóa của đồng bào miền cao và du lịch Hà Giang – nơi địa đầu tổ quốc vẫn không thể lẫn lộn với bất cứ nơi đâu, nhất phải kể đến những phiên chợ nối tiếp nhau, làm cho con người ta phải tề tựu về mỗi dịp đặc trưng nhất của một năm.

Chợ phiên ở Hà Giang không thể kể được hết chỉ trong một vài dòng, vì chợ nào cũng có cái nét đặc sắc, thú vị riêng của nó. Vậy chợ phiên ra đời từ đâu? Và những cái tên nào đặc sắc nhất khi nói về chợ Phiên Hà Giang?

Chợ phiên Hà Giang là một nét văn hóa không thể bỏ qua khi du lịch đến đây

1. Chợ phiên – không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa

Khác với miền xuôi, chợ ở miền cao chỉ diễn ra một lần/tuần hoặc vào một số dịp lễ đặc biệt và những ngày âm lịch trong tháng. 

Với những địa hình núi cao, hiểm trở, thời tiết có phần khắc nghiệt và hệ thống giao thông tại những vùng này không được thuận lợi như ở vùng cao, cộng thêm mùa màng ở những vùng núi cao cũng được phân chia ra cực kỳ rõ rệt, ảnh hưởng mạnh mẽ từ địa hình, nên những phiên chợ ở đây không thể họp hằng ngày như ở dưới miền xuôi.

Không chỉ vậy, ở đây tập trung khá đa dạng các dân tộc khác nhau như Kinh, Mông, Thổ, La Chí, Tày, Dao,…từ đó có rất nhiều nét văn hóa đặc trưng mà chỉ ở những phiên chợ đặc trưng như thế này, người ta mới có thể giao lưu, làm quen và trao đổi văn hóa với nhau – vốn không phải là một điều dễ dàng với một địa hình khó khăn như vậy.

Chợ phiên Hà Giang được biết đến nhiều không chỉ về tính đặc sắc, rõ nét từ các dân tộc tạo nên nó, mà còn ở những hoạt động thú vị diễn ra trong những phiên chợ đó.

Do địa hình và thời tiết khắc nghiệt, chợ ở vùng cao chỉ tổ chức 1 tuần một lần

2. Những chợ phiên nổi tiếng nhất ở Hà Giang

2.1. Chợ phiên Đồng Văn

Như tên gọi của nó, chợ phiên Đồng Văn diễn ra tại khu phố cổ Đồng Văn, thuộc thị trấn Đồng Văn, Hà Giang, được tổ chức vào khoảng tầm từ 5h sáng đến 1h trưa chủ nhật hằng tuần.

Đây được xem là chợ phiên tiêu biểu và phổ biến nhất ở Hà Giang đối với người dân địa phương cũng như khách du lịch bởi quy mô và tần suất tổ chức khá lớn. 

Tại đây, bạn có thể tìm thấy hầu như tất cả những mặt hàng, đặc sản nổi tiếng của vùng đất Hà Giang như trâu gác bếp, rượu ngô, thịt lợn cắp nách, chè shan tuyết, lạp xưởng, vải lanh,…

Hiện nay, chợ phiên Đồng Văn tuy đã có phần du lịch hóa, những trang phục, nét văn hóa không còn đậm đà như những vùng chưa khai thác du lịch khác, nhưng đây vẫn là phiên chợ dễ dàng tiếp cận và là lựa chọn hoàn hảo cho chuyến đi du lịch Hà Giang lần đầu của bạn.

Cảnh mua bán tấp nập tại chợ phiên phố cổ Đồng Văn

2.2. Chợ phiên Phố Cáo

Chợ Phiên Phố Cáo là một trong những cái tên nổi bật trong những “phiên chợ lùi” ở Hà Giang. “Lùi” ở đây tức là những phiên chợ này sẽ được tổ chức đếm lùi các ngày trong tuần, mỗi tuần một lần. Nếu tuần này tổ chức thứ 7, thì tuần tới sẽ tổ chức vào thứ 6, và cứ thế đếm ngược lại.

Chợ được diễn ra tại xã Phố Cáo thuộc huyện Đồng Văn, nằm ngay trên quốc lộ 4C, nên phiên chợ này quy tụ được khá đông đảo đồng bào dân tộc địa phương và du khách tham dự.

Chợ ở đây cũng như một số vùng khác, kéo dài từ sáng sớm tờ mờ cho đến giữa trưa. Các gia đình sẽ bắt đầu đem những hàng hóa vải vóc, thức ăn đặc trưng của vùng cao ra bày bán.

Từ xôi ngũ sắc, bánh màn thầu, thắng cố, phở chua, đến vải thổ cẩm, thảo mộc, túi xách, đồng hồ,…đều có thể tìm thấy ở chợ phiên Phố Cáo. Tất nhiên, buổi họp chợ cũng không thể thiếu những hình ảnh nô đùa, cười nói giao lưu rôm rả của những người dân tộc thiểu số tập trung lại đây.

Phố Cáo được điểm tô thêm màu sắc và sự nhộn nhịp bởi mỗi lần họp chợ phiên

2.3. Chợ phiên Mèo Vạc

Chợ phiên với cái tên Mèo Vạc chắc hẳn không còn quá lạ lẫm đối với những ai đã từng nghe đến những phiên chợ Hà Giang đặc trưng nói riêng, cũng như những điểm du lịch tiêu biểu tại đây nói chung.

Cũng được tổ chức một tuần một lần vào chủ nhật tại huyện Mèo Vạc, chợ phiên ở đây có thể nói là chợ phiên mang đậm nét văn hóa “người miền đá” Hà Giang nhất, nhờ địa hình ¾ là đá và núi non hùng vĩ nơi đây, cùng sự phong phú về địa bàn sinh sống của hơn 17 dân tộc khác nhau.

Được cho là chợ phiên có quy mô lớn nhất Hà Giang, tại đây, sự tấp nập và không khí sôi nổi hiển hiện cực kỳ mạnh mẽ với vô vàn gian hàng ăn uống được sắp xếp ra hẳn một khu riêng, không xen kẽ.

Ngoài ra, những khu hàng khác cũng được tách biệt với không gian rộng rãi hơn như khu gia súc gia cầm, khu nhu yếu phẩm, khu giao lưu văn hóa,…Những yếu tố này khiến chợ Phiên Mèo Vạc nổi bật hơn hẳn so với những chợ phiên Hà Giang khác.

Chợ phiên Mèo Vạc là chợ phiên có quy mô lớn nhất Hà Giang

2.4. Chợ tình Khau Vai

Mang một cái tên khác hẳn so với những chợ phiên khác. Chợ tình Khâu Vai là chợ mà bất cứ khi nào nhắc đến, người ta biết ngay đó là “đặc sản” của Hà Giang.

Nằm tại bản Khau Vai thuộc xã Khau Vai, huyện Mèo Vạc, Hà Giang, chợ tình Khau Vai được tổ chức một năm một lần duy nhất vào 27 tháng 3 âm lịch, và đã tồn tại từ hơn 100 năm nay.

Bắt nguồn từ câu chuyện truyền thuyết trắc trở của một đôi trai gái yêu nhau nhưng bị ngăn cấm và không thể đến với nhau, chợ tình Khau Vai đã trở thành một nơi chốn biểu tượng cho sự gặp gỡ, kết nối. 

Người ta tìm đây, gặp gỡ và hội ngộ. Đâu đó là câu chuyện của một mối tình không thành trong quá khứ, những kỷ niệm với nhiều nỗi tiếc mong.. Và khi gặp lại ở chợ tình Khau Vai, mọi người đều là bè bạn, thoải mái chia sẻ với nhau hết niềm vui nỗi buồn. Các cặp vợ chồng cũng thường đi cùng với nhau tới đây, và dành cho nhau thời gian riêng tư để gặp lại những người bạn cũ.

Tại chợ tình Khau Vai không có ghen tuông, thù địch, mà là sự tôn trọng, tin tưởng giữa những cặp đôi.  Đây cũng là nét đặc biệt và điểm thú vị nhất của chợ tình Khau Vai.

Mỗi 27 tháng 3 âm lịch, chợ tình Khau Vai lại tấp nập các cặp đôi tề tựu giao lưu