Vườn hemp
Là loại cây trồng rất phổ biến của đồng bào người H’mong tại phía bắc Việt Nam, Cây Lanh thuộc chi Linum họ Linaceae là cây ôn đới thân thảo, cây lanh được trồng để lấy sợi ở thân là nguyên liệu để làm vải , lấy hạt để làm thức ăn, ép dầu , làm thuốc… ngoài ra lanh còn đóng một vai trò quan trọng trong tang lễ của đồng bào, người Mông quan niệm người chết phải được mặc áo bằng vải lanh ( màu trắng) thì mới về đoàn tụ tổ tiên được.
Quy trình làm lanh
Cây gai dầu được phát triển tốt trong thời tiết ôn hoà, mát mẻ, độ ẩm cao. Cây gai dầu thường được thu hoạch vào tháng 6-7 hàng năm. Thời gian để cây tăng trưởng tốt khoảng 4 tháng. Thu hoạch cây gai dầu phải đúng thời điểm, nếu sớm quá thì vỏ không đủ dai, còn nếu muốn quá thì vỏ lại bị dày và khó quay thành sợi.
Thu hoạch lanh
2. Tách sợi Hemp
Những cây gai dầu sau khi thu hoạch sẽ được đem đi phơi khô. Sau khoảng 20 ngày, cây sẽ được đem ra tách vỏ. Vỏ được tách chiếm khoảng 2/3 thân cây tính từ rễ lên. Vỏ sẽ được bóc từ ngọn xuống góc cho đến khi lõi lỗ ra. Phần rễ vừa tách đem đi giã để làm sạch phần lõi, sau khi giã các sợi vỏ thân cây đã mềm hơn, co rút xoắn lại với nhau.
Các sợi gai dầu sẽ được quấn lại với nhau rồi đem đi quay sợi. Đặt các vỏ cây liên tiếp với nhau, tước nhẹ đầu mỗi sợi gai để chúng nối lại với nhau. Các sợi sau khi được nối lại với nhau sẽ được đem lên guồng kéo sợi. Guồng kéo sợi này sẽ giúp các sợi gai dầu được xe thành một. Bước tiếp theo sẽ được căng lên làm khung quay để xử lý.
Kéo khung sợi
4. Hoàn thiện
Bước tiếp theo các sợi dài sẽ được đem đi dệt, chiều rộng thực của mảnh vải thường là khoảng 20 đến 33 cm. Ghim các sợi dọc cố định sau đó dùng con thoi để luồn các sợi ngang vào. Tấm vải sẽ được đem đi nhuộm để hoàn thiện thành phẩm.”
Phơi vải lanh
Quy trình tóm lược đọc có vẻ ngắn gọn nhưng rơi vào khoảng 40-42 bước làm lặp đi lặp lại, đòi hỏi một sự tỉ mỉ và kiên trì. Người phụ nữ làm lanh, trên tay, bên hông gần như luôn cuốn 1 bó sợi để có thể làm mọi lúc mọi nơi, duy trì đều đặn như hơi thở.
Ý nghĩa vài lanh với đời sống đồng bào dân tộc H’mong
“Ðói đến chết cũng không ăn thóc giống
Rách cũng phải có áo lanh mặc lúc chết”
Trang phục được làm từ vải lanh
bởi lẽ “Chỉ có mặc vải lanh mới không lạc tổ tiên. Mặc vải lanh thì ma tổ tiên mới nhận được mặt con cháu”.
Người ta thường hỏi: “Làm một bộ váy hết bao lâu?”, người Mông không trả lời được vì họ thường tước lanh, se lanh khi đi đường, thêu thổ cẩm khi ngồi nghỉ, thời gian ấy làm sao mà tính được. Dệt vải lanh vất vả lắm, nhưng truyền thống của người Mông là phải mặc váy lanh nên con gái Mông đều phải học dệt. Người Mông còn lo lắng “nếu không có thắt lưng đẹp thì không thể đón được con dâu..”
Người phụ nữ H’mong học làm lanh từ lúc còn nhỏ
Đi Hà Giang tìm hiểu về cây lanh.
Nếu có dịp đi hà Giang bạn sẽ có cơ hội tìm hiểu rõ hơn về loại cây đặc biệt quan trọng với người vùng cao này. Mùa thu hoạch lanh từ tháng 5 – 7 dương lịch, sẽ mất khoảng 4 tháng từ khi gieo hạt đến khi thu hoạch lanh để làm vải lanh.
Tiệm CHAM tại Sủng Là- Đồng Văn là địa điểm yêu thích với du khách muốn tìm hiểu về vải lanh
Đi Hà Giang để nghe những câu chuyện về lanh, dạo quanh những cánh đồng lanh xanh ngát và tham gia cùng đồng bào vùng cao thu hoạch và thực hiện những công đoạn để tạo thành phẩm từ vải lanh sẽ là một trải nghiệm thú vị đó bạn. Mời bạn ghé tiệm CHAM tại Sủng Là và Làng dệt lanh thổ cẩm tại Lùng Tám là những cơ sở trải nghiệm danh cho khách du lịch nếu bạn muốn có những trải nghiệm như vậy. Thật không ngoa khi nói rằng cây lanh chính là trái tim văn hóa của đồng bào H’mong tại Hà Giang.
Trồng lanh, dệt vải, may váy áo, công đoạn nào cũng vất vả, nhưng người Mông có niềm kiêu hãnh riêng “bây giờ có nhiều quần áo mới, nhưng vẫn thích mặc váy lanh hơn. Vải lanh rất bền, mặc mùa hè thì mát, mùa đông thì ấm. Khi đi chợ cứ thấy người mặc vải lanh thì biết đấy là người Mông”. Có lẽ người Mông vẫn luôn nhớ “Chỉ có mặc vải lanh mới không lạc tổ tiên”.
Tìm hiểu thêm:
1, Chợ phiên – trái tim văn hóa của đồng bào vùng cao
2, Tục kéo/ bắt/cướp vợ của người H’mong
Danh sách tour Hà Giang cùng chuyên gia bản địa:
1, Tour ghép đoàn hằng ngày 2 ngày 3 đêm
2, Tour Hà Giang đoàn riêng khởi hành theo yêu cầu.
0 Bình luận